Sprawy spadkowe: 3 ważne terminy!

Radca Prawny Kraków > Blog > Spadek > Sprawy spadkowe: 3 ważne terminy!
termin zachowek, termin spadek, termin postępowanie spadkowe, przedawnienie zachowek

Sprawy spadkowe: 3 ważne terminy.

Jeżeli w związku ze śmiercią spadkodawcy uważasz, że zaliczasz się do grona osób, które potencjalnie mogą być spadkobiercami, musisz zwrócić uwagę na 3 ważne terminy w sprawach spadkowych.

Niejednokrotnie uzyskując informacje z różnych źródeł oraz czytając artykuły na temat dziedziczenia, natrafiasz na informację, że sprawa spadkowa może poczekać i w zasadzie można ją wszcząć przed Sądem w dowolnym terminie. Niestety mało kto zwraca uwagę na negatywne konsekwencje takiego postępowania. Mało który artykuł przestrzega przed opieszałością w tym względzie. Zdarza się, że autorzy informują tylko o jednym z ważnych terminów – tj. terminie 6-miesięcznym na odrzucenie spadku. W konsekwencji potencjalni spadkobiercy nie zdają sobie sprawy, że to, czy nabędą jakiś majątek, zależeć może od zwrócenia uwagi na kolejne dwa terminy określone prawem spadkowym.

TELEFONICZNA PORADA W SPRAWIE SPADKOWEJ – CAŁA POLSKATEL. 606 460 829 *

*Konsultacja telefoniczna umawiana jest na konkretny dzień i konkretną godzinę na bieżąco – zwykle w ten sam dzień lub na następny dzień. Konsultacja obejmuje 1 godzinę – dokładnie jak spotkanie w Kancelarii, gdzie masz możliwość zadawać pytania i uzyskać informacje na temat który Cię interesuje w zakresie spraw spadkowych. Koszt konsultacji 350 zł brutto. Płatność BLIK na numer telefonu 606 460 829 z tytułem „Konsultacja” lub płatność na rachunek bankowy: Marcin Kotarba, numer rachunku: 66 1140 2004 0000 3102 7642 4391 , Tytuł: Konsultacja.

Jakie jeszcze terminy są ważne?

Chodzi o terminy związane z:

  1. Uprawnieniem do zachowku – 5-letni termin.
  2. Kwestionowaniem testamentu – 3-letni i 10-letni termin.

Wydawać się może że 3, 5 czy 10 lat, to terminy dość długie i jest dużo czasu – jednak jeżeli zdecydujemy się podejmować działania, czy to w zakresie uzyskania zachowku, czy w zakresie zakwestionowania testamentu – musimy zważyć na to, że są to niejednokrotnie ustalenia czasochłonne – i samo uzyskanie informacji potrzebnych do wszczęcia tych postępowań może zająć nawet kilka lat. Stąd rozsądnym działaniem jest rozpoczęcie uzyskiwania informacji prawnej już po rozpoczęciu biegu wyżej wskazanych terminów – najlepiej już w ciągu kilku miesięcy od śmierci spadkodawcy. Prowadzenie takiego postępowania możemy zlecić również podmiotom zajmującym się reprezentowaniem stron postępowania w Sądzie – Radcy Prawnemu lub Adwokatowi.

Ważne informacje w trakcie sprawy spadkowej

Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, ma co prawda wyłonić spadkobierców, jednak ważnym jego aspektem jest uzyskanie przez potencjalne osoby, które mogą dziedziczyć kilku ważnych informacji:

  1. Dokładną datę śmierci spadkodawcy (moment otwarcia spadku).
  2. Informację o spadkobiercach biorących udział w postępowaniu.
  3. Czy był testament.
  4. Datę otwarcia i ogłoszenia testamentu.
  5. Czy któryś ze spadkobierców odrzucił spadek.
  6. Czy są jeszcze inni spadkobiercy, o których nie wiedzieliśmy.

Od odpowiedzi na powyższe pytania często zależy to, czy będziemy uprawnieni do nabycia określonego majątku, na przykład domu, mieszkania, działki, środków zgromadzonych na rachunku bankowym – czy też nie.

Termin związany z odrzuceniem spadku – 6 miesięcy

Pierwszym ważnym terminem jest oczywiście wspomniany już termin na odrzucenie spadku. O terminach związanych z odrzuceniem spadku napisano już sporo i w tym artykule, wskażę jedynie podstawowe informacje.

Termin ten wynosi 6 miesięcy – i zazwyczaj jest liczony od śmierci spadkodawcy – w konkretnych przypadkach może być liczony później – jednak wymaga to analizy każdego przypadku. Zazwyczaj oświadczenie takie składamy w celu ochrony przed długami jakie pozostawił spadkodawca. Oświadczenie można złożyć przed Sądem albo notariuszem. Ważne przed złożeniem oświadczenia jest zapoznanie się z majątkiem spadkowym.

Termin związany z zachowkiem – 5 lat

Drugim ważnym terminem jest termin związany z twoimi uprawnieniami do zachowku. Zachowek polega na tym, że mimo iż nie jesteś np. w testamencie, lub nic nie zostało w spadku a ty nie dostałeś nic za życia – możesz się domagać zapłaty. Generalna zasada, gdzie będziesz rozważał swoje uprawnienia w tym przedmiocie jest taka, że jesteś uprawniony do zachowku, jeżeli jesteś zstępnym (dzieckiem, wnukiem), małżonkiem bądź rodzicem i nie otrzymałeś niczego ze spadku bo np. był testament na inną osobę lub spadkodawca rozdysponował wszystkim za życia. 5 lat – to wydaje się długi okres czasu – jednak do tego czasu musisz ustalić: Po pierwsze – krąg spadkobierców – bo to ich będziesz pozywał o zachowek; Po drugie: co wchodzi bądź wchodziło na przestrzeni całego życia w skład majątku spadkodawcy. Same osoby, które nabyły cały spadek lub otrzymały za życia cały majątek – raczej nie udzielą ci tych informacji ponieważ nie jest to w ich interesie. Jak wskazano wyżej ustalanie tego jest czasochłonne i najlepiej zabrać się za to jak najszybciej.

Jest to zawsze termin 5-letni. Jest jednak różnica między liczeniem początku tego terminu – w zależności od tego czy był sporządzony testament czy też nie wygląda następująco:

  1. W przypadku testamentu – termin liczy się od otwarcia i ogłoszenia testamentu.
  2. W przypadku braku testamentu – od otwarcia spadku (śmierć spadkodawcy).

Te informacje, jak już wskazano wyżej znacznie łatwiej jest uzyskać przez wszczęcie postępowania spadkowego, niż samodzielnie. Np. o otwarciu i ogłoszeniu testamentu nie zawiadamia się uczestników postępowania – więc nigdy bez własnej inicjatywy nie będziemy wiedzieli, czy fakt ten nastąpił – a zatem nie będziemy wiedzieli również czy rozpoczął bieg jeden z wyżej wymienionych terminów.

Termin związany z kwestionowaniem testamentu – 3 lata – lecz maksymalnie 10 lat

Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, zdarza się, że strony postępowania spadkowego kwestionują jego ważność i skuteczność. Mało osób wie, że w prawie spadkowym określono 3-letni termin od chwili, kiedy osoba, która chce zakwestionować testament dowiedziała się o przyczynie jego nieważności – jednak nie później niż 10 lat od śmierci spadkodawcy – po upływie których nie można podważać testamentu z określonych przyczyn.

Na nieważność po upływie 10-letniego okresu od śmierci spadkodawcy (lub wcześniej upływającego 3-letniego okresu), nie można się powoływać z przyczyn następujących:

  • gdy został sporządzony w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli (głównie wszelkiego rodzaju choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe)
  • gdy spadkodawca działał pod wpływem błędu (czy to w stosunku do osoby spadkobiercy, składników majątku i innych kwestii)
  • gdy spadkodawca działał pod wpływem groźby

Należy zwrócić uwagę, że są to najczęstsze przyczyny kwestionowania ważności testamentu. Zazwyczaj w przypadku, gdy śmierć spadkodawcy poprzedzała długotrwałą choroba i w chwili sporządzania testamentu, nie był on w stanie rozpoznać właściwie znaczenia swojego postępowania. Strony niejednokrotnie wnioskują o powołanie biegłego sądowego na te okoliczności.

Jest to niestety niemożliwe po upływie wskazanych wyżej terminów. Z pozostałych przyczyn można po ich upływie kwestionować testament, jednak wskazać należy, że powołane wyżej przyczyny, są najczęściej powoływane przez strony w postępowaniach spadkowych i najczęściej z tych przyczyn stwierdzana jest nieważność testamentu.

Może się zatem okazać, że mimo wszczęcia postępowania spadkowego w ciągu 3 lat od śmierci spadkodawcy – co i tak nie jest długim okresem – nie uzyskasz nic ze spadku, gdyż nie zakwestionowałeś testamentu, który mógł być nieważny z powyższych przyczyn. W praktyce zdarza się, że strony podejmują takie postępowania nawet po 10, 15 czy 25 latach od śmierci spadkodawcy – co oczywiście wpływa negatywnie na realizowanie ich uprawnień spadkowych.

Jak powinieneś postąpić?

Polecam Ci, abyś uświadamiając sobie fakt, że należysz do kręgu spadkobierców ustawowych (najczęściej: dzieci, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo), nie zwlekał z wszczęciem postępowania o Stwierdzenie Nabycia Spadku, które nie tylko określi kto jest spadkobiercą, ale pozwoli na uzyskanie ci niezbędnych informacji dla ochrony Twoich interesów majątkowych. Spowoduje to, że nie przegapisz ważnych terminów i będziesz mógł poprowadzić we właściwym kierunku postępowanie spadkowe. Pozwoli ci to na uniknięcie pogorszenia swojej sytuacji majątkowej (np. przez odziedziczenie długów) i spowoduje, że nie utracisz szansy na nabycie należnych ci zgodnie z prawem składników majątkowych.

Jeżeli nie wiesz jeszcze jakie przysługują ci uprawnienia, nie wiesz jak się zabrać do rozpoczęcia sprawy spadkowej lub nie jesteś do niej gotowy – skorzystaj na początek z konsultacji, która pomoże ci podjąć właściwą decyzję co do kierunków twojego postępowania.

19 Comments

  • Michalina
    19 października 2021 @ 11:37

    Dobrze że są firmy które sprawdzają majątek po zmarłym. Ja sprawdziłam w jaki spadek i okazało się że mam do odziedziczenia długi

    • Administrator
      23 lutego 2022 @ 11:41

      Pomocne w ustaleniu majątku spadkowego może być sporządzenie spisu inwentarza przez Komornika Sądowego, należy złożyć stosowny wniosek do Sądu lub Komornika Sądowego.
      pozdrawiam Marcin Kotarba radca prawny

  • Nika
    11 stycznia 2023 @ 14:03

    Z powyższego artykułu wynika, że aby uniknąć odpowiedzialności za ewentualne długi spadkodawcy należy przeprowadzić najpierw sprawę o rozpoznanie składu spadku, a nie postępowanie o Sprawę Nabycia Spadku?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.

    • Administrator
      11 stycznia 2023 @ 15:24

      Sprawy można prowadzić równocześnie, niezależnie od siebie. Bez ustalenia składu spadku ciężko zadecydować czy spadek przyjmować czy odrzucać. Natomiast zazwyczaj jest tak, że po złożeniu do Sądu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, pierwsza rozprawa jest wyznaczana już po upływie terminu do odrzucenia spadku, więc jeżeli ktoś się decyduje na odrzucenie, powinien poznać różne drogi do osiągnięcia tego celu. Czasem trzeba bazować na niepełnej informacji i właściwie oszacować ryzyko. Kolejność podejmowanych czynności i środków prawnych należy dostosować do konkretnej sytuacji.

  • Wioletta
    29 stycznia 2023 @ 17:29

    Mam pytanie jestem spadkobiercą ale muszę 35000 zł przekazać na rzecz siostry co wynika z testamentu taty mam rok do spłaty po otwarciu testamentu.Czy będę płacić odsetki za spóźnienie z spłatą po tym terminie

  • Danuta
    19 kwietnia 2023 @ 23:01

    Czy można odrzucić spadek w terminie 6 miesięcy bez inicjowania postępowania o nabycie spadku?
    Dziękuję
    Danuta

    • Administrator
      20 kwietnia 2023 @ 08:24

      Tak, jest taka możliwość – można wybrać różne drogi do osiągnięcia tego celu. Można to zrobić przed notariuszem lub przed Sądem. Z tym, że jeżeli chcemy to zrobić przed Sądem trzeba dochować odpowiednich procedur, które są dość skomplikowane i mogą być niejasne dla osoby nieobeznanej z tematem. Marcin Kotarba radca prawny

  • Elżbieta
    27 kwietnia 2023 @ 11:52

    Przeczytałam uważnie,
    Zrozumiałam że zostałam oszukana przez brata 15 lat żyje w żalu że rodzice przepisali wszystko jemu . Teraz wiem że mogłam starać się o zachowek.
    A tak już zawsze zostanie żal i brat który się obraził że ma wszystko.

  • Piotr
    12 listopada 2023 @ 10:20

    Czy postanowienie Sądu o tym ,że będę wzywany jako uczestnik postępowania w sprawie o nabycie spadku jest jednoznaczne z tym , że nabyłem praw spadkowych? Czy mogę na podstawie takiego postanowienia dokonać odrzucenia spadku przed notariuszem. Wcześniej nie miałem wiedzy, że mogę być ustawowym spadkobiercą.

    • Administrator
      14 listopada 2023 @ 11:33

      Postępowanie w sprawie nabycia spadku, tj. postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku jest prowadzone w celu ustalenia kto jest spadkobiercą i w jakich częściach dziedziczy po spadkodawcy. Jak mówią przepisy prawa spadkowego, jeżeli nie chce się dziedziczyć, spadek należy odrzucić w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. To, że został Pan zaliczony do kręgu uczestników postępowania może dawać Panu pewne prawdopodobieństwo, że będzie Pan spadkobiercą – niektórzy Sędziowie uznają taką przesłankę jako wystarczającą do uznania, że otrzymanie takiego wezwania może być momentem, w którym dowiedział się Pan „o tytule swojego powołania”.

      W mojej ocenie bezpieczniej jest niezwłocznie przeglądnąć akta postępowania i sprawdzić czy nie ma tam dokumentów, które upewnią Pana w tym stanowisku – np. co z osobami, które dziedziczą przed Panem – czy odrzuciły one spadek itp. Jeżeli dziedziczy się bezpośrednio po spadkodawcy w pierwszej kolejności, to pierwszym momentem kiedy mógł się Pan dowiedzieć o tytule swojego powołania jest śmierć spadkodawcy, jeżeli dziedziczy się w dalszej kolejności, to pierwszym momentem kiedy można dowiedzieć się o tytule powołania jest uzyskanie wiedzy o np. odrzuceniu spadku przez dziedziczącego wcześniej, w przypadku dziedziczenia testamentowego, można wskazywać jeszcze na inne momenty. Moment kiedy spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania jest kwestią dowodową i jeżeli spadkodawca dowiedział się później niż pierwszy moment, kiedy mógł się dowiedzieć powinien to wykazać przed Sądem.

      Sprawę komplikuje orzecznictwo Sądu najwyższego, gdzie dominuje stanowisko, że przedwczesne odrzucenie spadku nie wywołuje skutków prawnych, dlatego też niejednokrotnie z ostrożności składa się takie oświadczenie dwukrotnie lub nawet wielokrotnie. Pierwszy raz od razu po powzięciu jakiejkolwiek wiadomości że jest się potencjalnie powołanym do dziedziczenia albo drugi i kolejne razy, kiedy zyskamy pewność np. na podstawie dokumentów takich jak akt zgonu spadkodawcy, oświadczenie o odrzuceniu spadku przez osobę która dziedziczy przed nami a my jesteśmy następni w kolejności. Zawsze w razie wątpliwości można zwrócić się o poradę do radcy prawnego, zajmującego się prawem spadkowym, przedstawić dokładnie sytuację i ewentualnie zlecić przeglądnięcie akt i analizę dokumentów.

      W razie ewentualnych dalszych pytań zapraszamy do naszej Kancelarii w Krakowie, gdzie może Pan uzyskać dalsze wskazówki co do sposobu postępowania w konkretnej sprawie. Marcin Kotarba radca prawny

  • Kazimierz
    14 grudnia 2023 @ 22:03

    Został przeprowadzony spadek po śmierci babci pomiędzy dwie córki. Teraz chyba trzeba odczekać jakiś czas, ta informacja ma dojść do skarbówki żeby chyba zatwierdzili ze jest zwolnione z podatku. W drugim kroku Jedna z sióstr chce przekaz drugiej swoją cześć mieszkania (chyba najlepiej jako darowiznę) a ta z kolei całe mieszkanie przekaz synowi. Jak to najsprawniej przeprowadzić ?

    • Administrator
      18 grudnia 2023 @ 14:30

      Przy nabyciu spadku po rodzicach (rozumiem, że zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku?) o zgłoszenie do urzędu skarbowego trzeba zadbać samemu aby nie stracić prawa do ewentualnej ulgi podatkowej. Co do drugiego kroku, to jest to należy przeprowadzić postępowanie o dział spadku. W tym postępowaniu przyporządkowuje się konkretne składniki majątku konkretnym osobom. Pozdrawiam Marcin Kotarba radca prawny

  • Ania
    6 stycznia 2024 @ 18:35

    Czy najpierw trzeba złożyć wniosek o spis inwentarza jeżeli nie wiadomo co jest spadkiem( aby wiedzieć co jest spadkiem) i na tej podstawie złożyć wniosek o nabycie spadku( aby podczas pierwszej rozprawy o nabycie spadku mieć świadomość co jest tym spadkiem)- czy we wniosku o nabycie spadku wpisuje się co wchodzi w skład spadku? Czy wniosek o spis inwentarza można złożyć na rozprawie o nabycie spadku- czy muszą być to dwie oddzielne sprawy w sądzie?

  • Małgorzata
    31 marca 2024 @ 21:12

    Mój dziadek zmarł 5 lat temu. Dziedziczyła po nim moja babcia(żona), mój tata(syn)i siostra taty (córka). Nie przeprowadzono postępowania spadkowego. Brak testamentu. Dwa lata temu zmarł mój tata i dziedziczy po nim moja mama(żona),ja i brat (synowie). Teraz zmarła moja babcia (żona zmarłego wcześniej dziadka). Brak testamentu. Chcemy przeprowadzić teraz dwa postępowania spadkowe (po dziadku i babci). Kto i jakich częściach dziedziczy? Czy mojej mamie (synowej) coś się należy?

  • Jolanta
    6 maja 2024 @ 17:10

    W kwietniu zmarła moja mama,jeśli przez brata nie zostanę poinformowana o spadku albo ewentualnym testamencie,to co mogę zrobić aby się dowiedzieć ,komu zostało przepisane mieszkanie.Domyślam się, że bratu ,ale to są tylko domysły.Jeśli mnie o tym i o oszczędnościach w banku nie poinformuje to jak się dowiedzieć.

    • Administrator
      7 maja 2024 @ 11:58

      Pani Jolanto,

      Spadek po rodzicach, czy po samej mamie może być nabyty na podstawie testamentu albo ustawy. Co prawda nie istnieje termin na przeprowadzenie spraw spadkowych, jednak jak wspomniałem w artykule powyżej, jeżeli zabierzemy się do tego zbyt późno możemy ograniczyć szereg przysługujących nam uprawnień lub ograniczyć możliwość zdobycia cennych informacji. Jeżeli mama zmarła i chce się mieć dostęp do wszelkich informacji odnośnie spraw spadkowych, tj. czy jest testament, czy należy się do kręgu spadkobierców, trzeba wszcząć postępowanie spadkowe przed Sądem lub wzięcie udziału w już wszczętym postępowaniu przez innego ze spadkobierców. W przypadku całkowitego braku sporu i możliwości porozumienia z wszystkim pozostałymi spadkobiercami można to zrobić u notariusza – jednak ogranicza to możliwości w razie sporu np. nie można kwestionować testamentu, czy podnosić innych zarzutów. Nawet jeżeli zostało się pominiętym w dziedziczeniu, można wciąż wywalczyć znaczną część z majątku spadkowego dochodząc zachowku. W razie pytań zapraszam do zakładki Kontakt.

      Pozdrawiam Marcin Kotarba radca prawny

  • Lukasz
    23 października 2024 @ 11:56

    Proszę o informacje czy po śmierci współmałżonka i gdy minął okres 6 miesięcy od śmierci (czyli spadek został automatycznie nabyty) trzeba załatwiać jakieś formalności odnośnie mieszkania, które było współwłasnością?

    Pozdrawiam
    Łukasz

    • Administrator
      23 października 2024 @ 13:22

      Co prawda nabycie spadku następuje z mocy prawa, jednak, żeby potwierdzić ten fakt konieczne jest Stwierdzenie Nabycia Spadku przed Sądem lub sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia przed notariuszem. W razie wątpliwości, proszę o telefon lub wiadomość prywatną. Pozdrawiam Marcin Kotarba radca prawny tel. 606 460 829

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *