Sprawy spadkowe: 3 ważne terminy!

Radca Prawny Kraków > Blog > Spadek > Sprawy spadkowe: 3 ważne terminy!
termin zachowek, termin spadek, termin postępowanie spadkowe, przedawnienie zachowek

Sprawy spadkowe: 3 ważne terminy.

Jeżeli w związku ze śmiercią spadkodawcy uważasz, że zaliczasz się do grona osób, które potencjalnie mogą być spadkobiercami, musisz zwrócić uwagę na 3 ważne terminy w sprawach spadkowych.

Niejednokrotnie uzyskując informacje z różnych źródeł oraz czytając artykuły na temat dziedziczenia, natrafiasz na informację, że sprawa spadkowa może poczekać i w zasadzie można ją wszcząć przed Sądem w dowolnym terminie. Niestety mało kto zwraca uwagę na negatywne konsekwencje takiego postępowania. Mało który artykuł przestrzega przed opieszałością w tym względzie. Zdarza się, że autorzy informują tylko o jednym z ważnych terminów – tj. terminie 6-miesięcznym na odrzucenie spadku. W konsekwencji potencjalni spadkobiercy nie zdają sobie sprawy, że to, czy nabędą jakiś majątek, zależeć może od zwrócenia uwagi na kolejne dwa terminy określone prawem spadkowym.

TELEFONICZNA PORADA W SPRAWIE SPADKOWEJ – CAŁA POLSKA – kliknij zieloną strzałkę poniżej aby porozmawiać telefonicznie ze specjalistą

Jakie jeszcze terminy są ważne?

Chodzi o terminy związane z:

  1. Uprawnieniem do zachowku – 5-letni termin.
  2. Kwestionowaniem testamentu – 3-letni i 10-letni termin.

Wydawać się może że 3, 5 czy 10 lat, to terminy dość długie i jest dużo czasu – jednak jeżeli zdecydujemy się podejmować działania, czy to w zakresie uzyskania zachowku, czy w zakresie zakwestionowania testamentu – musimy zważyć na to, że są to niejednokrotnie ustalenia czasochłonne – i samo uzyskanie informacji potrzebnych do wszczęcia tych postępowań może zająć nawet kilka lat. Stąd rozsądnym działaniem jest rozpoczęcie uzyskiwania informacji prawnej już po rozpoczęciu biegu wyżej wskazanych terminów – najlepiej już w ciągu kilku miesięcy od śmierci spadkodawcy. Prowadzenie takiego postępowania możemy zlecić również podmiotom zajmującym się reprezentowaniem stron postępowania w Sądzie – Radcy Prawnemu lub Adwokatowi.

Ważne informacje w trakcie sprawy spadkowej

Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, ma co prawda wyłonić spadkobierców, jednak ważnym jego aspektem jest uzyskanie przez potencjalne osoby, które mogą dziedziczyć kilku ważnych informacji:

  1. Dokładną datę śmierci spadkodawcy (moment otwarcia spadku).
  2. Informację o spadkobiercach biorących udział w postępowaniu.
  3. Czy był testament.
  4. Datę otwarcia i ogłoszenia testamentu.
  5. Czy któryś ze spadkobierców odrzucił spadek.
  6. Czy są jeszcze inni spadkobiercy, o których nie wiedzieliśmy.

Od odpowiedzi na powyższe pytania często zależy to, czy będziemy uprawnieni do nabycia określonego majątku, na przykład domu, mieszkania, działki, środków zgromadzonych na rachunku bankowym – czy też nie.

Termin związany z odrzuceniem spadku – 6 miesięcy

Pierwszym ważnym terminem jest oczywiście wspomniany już termin na odrzucenie spadku. O terminach związanych z odrzuceniem spadku napisano już sporo i w tym artykule, wskażę jedynie podstawowe informacje.

Termin ten wynosi 6 miesięcy – i zazwyczaj jest liczony od śmierci spadkodawcy – w konkretnych przypadkach może być liczony później – jednak wymaga to analizy każdego przypadku. Zazwyczaj oświadczenie takie składamy w celu ochrony przed długami jakie pozostawił spadkodawca. Oświadczenie można złożyć przed Sądem albo notariuszem. Ważne przed złożeniem oświadczenia jest zapoznanie się z majątkiem spadkowym.

Termin związany z zachowkiem – 5 lat

Drugim ważnym terminem jest termin związany z twoimi uprawnieniami do zachowku. Zachowek polega na tym, że mimo iż nie jesteś np. w testamencie, lub nic nie zostało w spadku a ty nie dostałeś nic za życia – możesz się domagać zapłaty. Generalna zasada, gdzie będziesz rozważał swoje uprawnienia w tym przedmiocie jest taka, że jesteś uprawniony do zachowku, jeżeli jesteś zstępnym (dzieckiem, wnukiem), małżonkiem bądź rodzicem i nie otrzymałeś niczego ze spadku bo np. był testament na inną osobę lub spadkodawca rozdysponował wszystkim za życia. 5 lat – to wydaje się długi okres czasu – jednak do tego czasu musisz ustalić: Po pierwsze – krąg spadkobierców – bo to ich będziesz pozywał o zachowek; Po drugie: co wchodzi bądź wchodziło na przestrzeni całego życia w skład majątku spadkodawcy. Same osoby, które nabyły cały spadek lub otrzymały za życia cały majątek – raczej nie udzielą ci tych informacji ponieważ nie jest to w ich interesie. Jak wskazano wyżej ustalanie tego jest czasochłonne i najlepiej zabrać się za to jak najszybciej.

Jest to zawsze termin 5-letni. Jest jednak różnica między liczeniem początku tego terminu – w zależności od tego czy był sporządzony testament czy też nie wygląda następująco:

  1. W przypadku testamentu – termin liczy się od otwarcia i ogłoszenia testamentu.
  2. W przypadku braku testamentu – od otwarcia spadku (śmierć spadkodawcy).

Te informacje, jak już wskazano wyżej znacznie łatwiej jest uzyskać przez wszczęcie postępowania spadkowego, niż samodzielnie. Np. o otwarciu i ogłoszeniu testamentu nie zawiadamia się uczestników postępowania – więc nigdy bez własnej inicjatywy nie będziemy wiedzieli, czy fakt ten nastąpił – a zatem nie będziemy wiedzieli również czy rozpoczął bieg jeden z wyżej wymienionych terminów.

Termin związany z kwestionowaniem testamentu – 3 lata – lecz maksymalnie 10 lat

Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, zdarza się, że strony postępowania spadkowego kwestionują jego ważność i skuteczność. Mało osób wie, że w prawie spadkowym określono 3-letni termin od chwili, kiedy osoba, która chce zakwestionować testament dowiedziała się o przyczynie jego nieważności – jednak nie później niż 10 lat od śmierci spadkodawcy – po upływie których nie można podważać testamentu z określonych przyczyn.

Na nieważność po upływie 10-letniego okresu od śmierci spadkodawcy (lub wcześniej upływającego 3-letniego okresu), nie można się powoływać z przyczyn następujących:

  • gdy został sporządzony w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli (głównie wszelkiego rodzaju choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe)
  • gdy spadkodawca działał pod wpływem błędu (czy to w stosunku do osoby spadkobiercy, składników majątku i innych kwestii)
  • gdy spadkodawca działał pod wpływem groźby

Należy zwrócić uwagę, że są to najczęstsze przyczyny kwestionowania ważności testamentu. Zazwyczaj w przypadku, gdy śmierć spadkodawcy poprzedzała długotrwałą choroba i w chwili sporządzania testamentu, nie był on w stanie rozpoznać właściwie znaczenia swojego postępowania. Strony niejednokrotnie wnioskują o powołanie biegłego sądowego na te okoliczności.

Jest to niestety niemożliwe po upływie wskazanych wyżej terminów. Z pozostałych przyczyn można po ich upływie kwestionować testament, jednak wskazać należy, że powołane wyżej przyczyny, są najczęściej powoływane przez strony w postępowaniach spadkowych i najczęściej z tych przyczyn stwierdzana jest nieważność testamentu.

Może się zatem okazać, że mimo wszczęcia postępowania spadkowego w ciągu 3 lat od śmierci spadkodawcy – co i tak nie jest długim okresem – nie uzyskasz nic ze spadku, gdyż nie zakwestionowałeś testamentu, który mógł być nieważny z powyższych przyczyn. W praktyce zdarza się, że strony podejmują takie postępowania nawet po 10, 15 czy 25 latach od śmierci spadkodawcy – co oczywiście wpływa negatywnie na realizowanie ich uprawnień spadkowych.

Jak powinieneś postąpić?

Polecam Ci, abyś uświadamiając sobie fakt, że należysz do kręgu spadkobierców ustawowych (najczęściej: dzieci, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo), nie zwlekał z wszczęciem postępowania o Stwierdzenie Nabycia Spadku, które nie tylko określi kto jest spadkobiercą, ale pozwoli na uzyskanie ci niezbędnych informacji dla ochrony Twoich interesów majątkowych. Spowoduje to, że nie przegapisz ważnych terminów i będziesz mógł poprowadzić we właściwym kierunku postępowanie spadkowe. Pozwoli ci to na uniknięcie pogorszenia swojej sytuacji majątkowej (np. przez odziedziczenie długów) i spowoduje, że nie utracisz szansy na nabycie należnych ci zgodnie z prawem składników majątkowych.

Jeżeli nie wiesz jeszcze jakie przysługują ci uprawnienia, nie wiesz jak się zabrać do rozpoczęcia sprawy spadkowej lub nie jesteś do niej gotowy – skorzystaj na początek z konsultacji, która pomoże ci podjąć właściwą decyzję co do kierunków twojego postępowania.

6 Comments

  • Michalina
    19 października 2021 @ 11:37

    Dobrze że są firmy które sprawdzają majątek po zmarłym. Ja sprawdziłam w jaki spadek i okazało się że mam do odziedziczenia długi

    • Administrator
      23 lutego 2022 @ 11:41

      Pomocne w ustaleniu majątku spadkowego może być sporządzenie spisu inwentarza przez Komornika Sądowego, należy złożyć stosowny wniosek do Sądu lub Komornika Sądowego.
      pozdrawiam Marcin Kotarba radca prawny

  • Nika
    11 stycznia 2023 @ 14:03

    Z powyższego artykułu wynika, że aby uniknąć odpowiedzialności za ewentualne długi spadkodawcy należy przeprowadzić najpierw sprawę o rozpoznanie składu spadku, a nie postępowanie o Sprawę Nabycia Spadku?
    Z góry dziękuję za odpowiedź.

    • Administrator
      11 stycznia 2023 @ 15:24

      Sprawy można prowadzić równocześnie, niezależnie od siebie. Bez ustalenia składu spadku ciężko zadecydować czy spadek przyjmować czy odrzucać. Natomiast zazwyczaj jest tak, że po złożeniu do Sądu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, pierwsza rozprawa jest wyznaczana już po upływie terminu do odrzucenia spadku, więc jeżeli ktoś się decyduje na odrzucenie, powinien poznać różne drogi do osiągnięcia tego celu. Czasem trzeba bazować na niepełnej informacji i właściwie oszacować ryzyko. Kolejność podejmowanych czynności i środków prawnych należy dostosować do konkretnej sytuacji.

  • Danuta
    19 kwietnia 2023 @ 23:01

    Czy można odrzucić spadek w terminie 6 miesięcy bez inicjowania postępowania o nabycie spadku?
    Dziękuję
    Danuta

    • Administrator
      20 kwietnia 2023 @ 08:24

      Tak, jest taka możliwość – można wybrać różne drogi do osiągnięcia tego celu. Można to zrobić przed notariuszem lub przed Sądem. Z tym, że jeżeli chcemy to zrobić przed Sądem trzeba dochować odpowiednich procedur, które są dość skomplikowane i mogą być niejasne dla osoby nieobeznanej z tematem. Marcin Kotarba radca prawny

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *