Sprawy spadkowe: 3 ważne terminy.

Jeżeli w związku ze śmiercią spadkodawcy uważasz, że zaliczasz się do grona osób, które potencjalnie mogą być spadkobiercami, musisz zwrócić uwagę na 3 ważne terminy w sprawach spadkowych.

Niejednokrotnie uzyskując informacje z różnych źródeł oraz czytając artykuły na temat dziedziczenia, natrafiasz na informację, że sprawa spadkowa może poczekać i w zasadzie można ją wszcząć przed Sądem w dowolnym terminie. Niestety mało kto zwraca uwagę na negatywne konsekwencje takiego postępowania. Mało który artykuł przestrzega przed opieszałością w tym względzie. Zdarza się, że autorzy informują tylko o jednym z ważnych terminów – tj. terminie 6-miesięcznym na odrzucenie spadku. W konsekwencji potencjalni spadkobiercy nie zdają sobie sprawy, że to, czy nabędą jakiś majątek, zależeć może od zwrócenia uwagi na kolejne dwa terminy określone prawem spadkowym.

TELEFONICZNA PORADA W SPRAWIE SPADKOWEJ – CAŁA POLSKA – kliknij zieloną strzałkę poniżej aby porozmawiać telefonicznie ze specjalistą

Jakie jeszcze terminy są ważne?

Chodzi o terminy związane z:

1. Uprawnieniem do zachowku – 5-letni termin.
2. Kwestionowaniem testamentu – 3-letni i 10-letni termin.

Wydawać się może że 3, 5 czy 10 lat, to terminy dość długie i jest dużo czasu – jednak jeżeli zdecydujemy się podejmować działania, czy to w zakresie uzyskania zachowku, czy w zakresie zakwestionowania testamentu – musimy zważyć na to, że są to niejednokrotnie ustalenia czasochłonne – i samo uzyskanie informacji potrzebnych do wszczęcia tych postępowań może zająć nawet kilka lat. Stąd rozsądnym działaniem jest rozpoczęcie uzyskiwania informacji prawnej już po rozpoczęciu biegu wyżej wskazanych terminów – najlepiej już w ciągu kilku miesięcy od śmierci spadkodawcy. Prowadzenie takiego postępowania możemy zlecić również podmiotom zajmującym się reprezentowaniem stron postępowania w Sądzie – Radcy Prawnemu lub Adwokatowi.

Ważne informacje w trakcie sprawy spadkowej

Postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, ma co prawda wyłonić spadkobierców, jednak ważnym jego aspektem jest uzyskanie przez potencjalne osoby, które mogą dziedziczyć kilku ważnych informacji:

1. Dokładną datę śmierci spadkodawcy (moment otwarcia spadku).
2. Informację o spadkobiercach biorących udział w postępowaniu.
3. Czy był testament.
4. Datę otwarcia i ogłoszenia testamentu.
5. Czy któryś ze spadkobierców odrzucił spadek.
6. Czy są jeszcze inni spadkobiercy, o których nie wiedzieliśmy.

Od odpowiedzi na powyższe pytania często zależy to, czy będziemy uprawnieni do nabycia określonego majątku, na przykład domu, mieszkania, działki, środków zgromadzonych na rachunku bankowym – czy też nie.

Termin związany z odrzuceniem spadku – 6 miesięcy

Pierwszym ważnym terminem jest oczywiście wspomniany już termin na odrzucenie spadku. O terminach związanych z odrzuceniem spadku napisano już sporo i w tym artykule, wskażę jedynie podstawowe informacje.

Termin ten wynosi 6 miesięcy – i zazwyczaj jest liczony od śmierci spadkodawcy – w konkretnych przypadkach może być liczony później – jednak wymaga to analizy każdego przypadku. Zazwyczaj oświadczenie takie składamy w celu ochrony przed długami jakie pozostawił spadkodawca. Oświadczenie można złożyć przed Sądem albo notariuszem. Ważne przed złożeniem oświadczenia jest zapoznanie się z majątkiem spadkowym.

Termin związany z zachowkiem – 5 lat

Drugim ważnym terminem jest termin związany z twoimi uprawnieniami do zachowku. Zachowek polega na tym, że mimo iż nie jesteś np. w testamencie, lub nic nie zostało w spadku a ty nie dostałeś nic za życia – możesz się domagać zapłaty. Generalna zasada, gdzie będziesz rozważał swoje uprawnienia w tym przedmiocie jest taka, że jesteś uprawniony do zachowku, jeżeli jesteś zstępnym (dzieckiem, wnukiem), małżonkiem bądź rodzicem i nie otrzymałeś niczego ze spadku bo np. był testament na inną osobę lub spadkodawca rozdysponował wszystkim za życia. 5 lat – to wydaje się długi okres czasu – jednak do tego czasu musisz ustalić: Po pierwsze – krąg spadkobierców – bo to ich będziesz pozywał o zachowek; Po drugie: co wchodzi bądź wchodziło na przestrzeni całego życia w skład majątku spadkodawcy. Same osoby, które nabyły cały spadek lub otrzymały za życia cały majątek – raczej nie udzielą ci tych informacji ponieważ nie jest to w ich interesie. Jak wskazano wyżej ustalanie tego jest czasochłonne i najlepiej zabrać się za to jak najszybciej.

Jest to zawsze termin 5-letni. Jest jednak różnica między liczeniem początku tego terminu – w zależności od tego czy był sporządzony testament czy też nie wygląda następująco:

1. W przypadku testamentu – termin liczy się od otwarcia i ogłoszenia testamentu.
2. W przypadku braku testamentu – od otwarcia spadku (śmierć spadkodawcy).

Te informacje, jak już wskazano wyżej znacznie łatwiej jest uzyskać przez wszczęcie postępowania spadkowego, niż samodzielnie. Np. o otwarciu i ogłoszeniu testamentu nie zawiadamia się uczestników postępowania – więc nigdy bez własnej inicjatywy nie będziemy wiedzieli, czy fakt ten nastąpił – a zatem nie będziemy wiedzieli również czy rozpoczął bieg jeden z wyżej wymienionych terminów.

Termin związany z kwestionowaniem testamentu – 3 lata – lecz maksymalnie 10 lat

Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, zdarza się, że strony postępowania spadkowego kwestionują jego ważność i skuteczność. Mało osób wie, że w prawie spadkowym określono 3-letni termin od chwili, kiedy osoba, która chce zakwestionować testament dowiedziała się o przyczynie jego nieważności – jednak nie później niż 10 lat od śmierci spadkodawcy – po upływie których nie można podważać testamentu z określonych przyczyn.

Na nieważność po upływie 10-letniego okresu od śmierci spadkodawcy (lub wcześniej upływającego 3-letniego okresu), nie można się powoływać z przyczyn następujących:

• gdy został sporządzony w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli (głównie wszelkiego rodzaju choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe)
• gdy spadkodawca działał pod wpływem błędu (czy to w stosunku do osoby spadkobiercy, składników majątku i innych kwestii)
• gdy spadkodawca działał pod wpływem groźby

Należy zwrócić uwagę, że są to najczęstsze przyczyny kwestionowania ważności testamentu. Zazwyczaj w przypadku, gdy śmierć spadkodawcy poprzedzała długotrwałą choroba i w chwili sporządzania testamentu, nie był on w stanie rozpoznać właściwie znaczenia swojego postępowania. Strony niejednokrotnie wnioskują o powołanie biegłego sądowego na te okoliczności.

Jest to niestety niemożliwe po upływie wskazanych wyżej terminów. Z pozostałych przyczyn można po ich upływie kwestionować testament, jednak wskazać należy, że powołane wyżej przyczyny, są najczęściej powoływane przez strony w postępowaniach spadkowych i najczęściej z tych przyczyn stwierdzana jest nieważność testamentu.

Może się zatem okazać, że mimo wszczęcia postępowania spadkowego w ciągu 3 lat od śmierci spadkodawcy – co i tak nie jest długim okresem – nie uzyskasz nic ze spadku, gdyż nie zakwestionowałeś testamentu, który mógł być nieważny z powyższych przyczyn. W praktyce zdarza się, że strony podejmują takie postępowania nawet po 10, 15 czy 25 latach od śmierci spadkodawcy – co oczywiście wpływa negatywnie na realizowanie ich uprawnień spadkowych.

Jak powinieneś postąpić?

Polecam Ci, abyś uświadamiając sobie fakt, że należysz do kręgu spadkobierców ustawowych (najczęściej: dzieci, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo), nie zwlekał z wszczęciem postępowania o Stwierdzenie Nabycia Spadku, które nie tylko określi kto jest spadkobiercą, ale pozwoli na uzyskanie ci niezbędnych informacji dla ochrony Twoich interesów majątkowych. Spowoduje to, że nie przegapisz ważnych terminów i będziesz mógł poprowadzić we właściwym kierunku postępowanie spadkowe. Pozwoli ci to na uniknięcie pogorszenia swojej sytuacji majątkowej (np. przez odziedziczenie długów) i spowoduje, że nie utracisz szansy na nabycie należnych ci zgodnie z prawem składników majątkowych.

Jeżeli nie wiesz jeszcze jakie przysługują ci uprawnienia, nie wiesz jak się zabrać do rozpoczęcia sprawy spadkowej lub nie jesteś do niej gotowy – skorzystaj na początek z konsultacji, która pomoże ci podjąć właściwą decyzję co do kierunków twojego postępowania.